Czy polskie doświadczenia mogą być przydatne dla innych państw regionu? Czy rozwiązania znane organizacjom pozarządowym da się w sensowny sposób wdrażać w innych krajach? Czy przy wszystkich wyzwaniach dzisiejszego świata są ludzie gotowi kontynuować współpracę międzynarodową? 25 lat Programu RITA potwierdza, że na wszystkie te pytania możemy odpowiedzieć twierdząco, a nasze ostatnie spotkanie jest tego świetnym przykładem.

W dniach 23-24 września 2025 spotkaliśmy się w Warszawie na konferencji “Ambasadorów Przemian w Regionie”. Była to okazja do świętowania jubileuszu “Rity” oraz docenienia realizatorów ponad tysiąca dwustu projektów zrealizowanych na przestrzeni lat. Łącznie przybyło ponad osiemdziesiąt osób, na które czekał starannie przygotowany program.

Zgromadzonych gości powitał prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności Jerzy Koźmiński. W swoim przemówieniu podkreślił, że program RITA od samego początku działania PAFW zajmował niezwykle ważne miejsce na mapie aktywności Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności i w idealny sposób wypełniał istotną część jej misji. Zwrócił również uwagę, że RITA nie tylko wspiera konkretne inicjatywy, ale też przyczynia się do tworzenia trwałych relacji między ludźmi i instytucjami, tworząc sieć współpracy pomagającą przetrwać zmiany i kryzysy. Prezes PAFW podsumował też efekty programu, takie jak wzrost aktywności obywatelskiej w lokalnych społecznościach, lepsze rozumieniu demokracji oraz wzmocnienie organizacji pozarządowych. W ostatnich latach szczególną rolę program odegrał w przypadku Ukrainy, gdzie – mimo trudnych warunków wojennych – realizowanych jest najwięcej projektów.

Przegląd oferty Programu RITA i podsumowanie efektów jego działań zaprezentowane zostało w formie filmu przygotowanego przez Zespół FED.

Głos na temat współczesnych wyzwań zabrała dr hab. Agnieszka Bieńczyk-Missala, która w swoim wykładzie mówiła o sukcesie transformacji, wskazując przy tym na obszary zaniedbane, które wymagają szczególnej troski i mądrej odpowiedzi. Wskazała też na potrzebę wzmocnienia bezpieczeństwa, walki z dezinformacją oraz na szczególną rolę społeczeństwa obywatelskiego w czasach kwestionowania zasad demokracji i praworządności.

Kolejnym elementem programu była poprowadzona przez prezeskę FED Martynę Bogaczyk dyskusja pt. “Soft power czy smart power – lekcje z 25 lat współpracy w regionie” z udziałem dra Pawła Bagińskiego, Ihora Dobko, Justyny Janiszewskiej, dr Agnieszki Mazur oraz Katarzyny Zaremby. Dużo uwagi poświęcono zmieniającej się roli polskich organizacji pozarządowych i ich udziału we współpracy rozwojowej.

Następnie w ramach stolików tematycznych uczestnicy rozmawiali o najbardziej aktualnych wyzwaniach w swoich działaniach. Tematy przewodnie rozmów dotyczyły:

• odbudowy zaufania społecznego w warunkach kryzysu;
• działań obywatelskich w warunkach autorytaryzmu i represji;
• wzmacniania młodego pokolenia, by miało gotowość do korzystania ze swoich doświadczeń na rzecz państw pochodzenia;
• społeczności lokalnych jako miejsca rodzących się zmian;
• odporności społecznej wobec dezinformacji i zmęczenia wojną.

Rozmowy obejmowały zarówno wymianę doświadczeń, jak i możliwe strategie radzenia sobie w przypadku wyżej wymienionych problemów.

Pierwszy dzień zamknęliśmy wspólną sesją dialogową na temat zmian, które przynoszą nasze działania i wpływu, który one wywierają.

Była to przestrzeń do pogłębionych rozmów, dzielenia się swoimi obserwacjami, refleksjami i doświadczeniami.

Jubileuszowy nastrój, pełen rozmów, wspomnień i budowania nowych kontaktów, kontynuowaliśmy podczas uroczystej kolacji.

Drugi dzień spotkania wypełniły warsztaty kompetencyjne: “Przyszłość jako kompetencja – wprowadzenie do Future Literacy” (Kacper Nosarzewski) oraz “Odporność społeczna dla organizacji” (Maryia Sadouskaya-Komlach).

Na koniec spotkania podsumowaliśmy wspólnie ostatnie dwa dni, podzieliliśmy się zdobytymi inspiracjami oraz opowiedzieliśmy o dalszych planach. Raz jeszcze dziękujemy wszystkim za przybycie, aktywne współtworzenie wydarzenia i wspólne świętowanie jubileuszu programu RITA!

 

Konferencja „Ambasadorzy przemian w regionie” została zrealizowana przez Fundację Edukacja dla Demokracji w ramach Programu RITA – Przemiany w regionie finansowanego przez Polsko-Amerykańską Fundację Wolności.